دکتر پریرخ دادستان

چهره ماندگار و استاد دانشگاه تهران

دکتر پریرخ دادستان در فروردین ١٣١٢ در تهران چشم به جهان گشود و خیلی زود علاقه‌مندی و کنجکاوی به آموختن را از خود بروز داد. تحصیلات ابتدایی‌اش را در دبستان خورشید تهران گذارند.

انگیزه و علاقه به درس چنان در دکتر دادستان شدت داشت که حتی تابستانها به دانش‌آموزان ضعیف یا تجدیدی درس می‌آموخت و اولیای مدرسه از اینکه می‌دیدند چنین شاگردانی سرانجام با نمره بالایی قبول می‌شوند متعجب می‌شدند؛‌ تصور می‌کردند که استاد ورزیده‌ای آنان را تعلیم داده است، اما این استاد تنها دادستان کوچک بود.

سرانجام وی دو دیپلم علمی و ادبی را به ترتیب از دبیرستانهای «ناموس» و «شاهدخت» دریافت کرد. در سال ١٣٢٩ برای دومین بار در کشور آزمون اعزام به خارج برگزار شد. نخستین بار آن در زمان «رضاشاه» بود و او به عنوان تنها زن در آن پذیرفته و یک سال بعد عازم ژنو پایتخت سوئیس شد. این در حالی بود که فقط ١٦ سال داشت. در این زمان اوج فعالیت های پروفسور ژان پیاژه بود و دادستان پایان‌نامه دکتری‌اش را تحت نظر وی گذراند. دکتر دادستان در دانشگاه ژنو علاوه بر تحصیل در رشته روان‌شناسی تحولی، به دلیل علاقه شخصی‌اش کار بالینی را هم دنبال کرد و در همین زمینه مدارکی چون دیپلم تخصصی بالینی کودک و دیپلم روان‌شناسی تجربی را به‌دست آورد. اما به‌رغم اصرار شدید پیاژه مبنی بر اینکه ما شما را برای آن جامعه تربیت نکردیم و نباید به ایران برگردید، در سال ١٣٣٩ به کشور بازگشت.

هم‌زمان با ورود دکتر دادستان به ایران، نخستین مرکز هدایت حرفه‌ای و هدایت تحصیلی بنیان گذاشته شد که مسئولیت آن را وی بر عهده‌ گرفت. وی دو سال مسئولیت دفتر روان‌شناسی دانشگاه پلی‌تکنیک را با نظارت دانشگاه فرانسه و برای هدایت دانشجویان عهده‌دار می‌شود.

دادستان با تعهد بالایی که در خود نسبت به سرنوشت مردم میهنش و علم روان‌شناسی می‌بیند، سالهاست که به تدریس، تحقیق و پژوهش در حوزه بی‌پایان روان‌شناسی مشغول بود و امروز خواه ناخواه اگر اندک اعتباری برای روان‌شناسی در ایران قائل‌اند به لطف حضور ایشان و برخی از همکارانش است. در حقیقت نباید منکر شد روان‌شناسی بی‌اندازه مدیون او و خدمات ارزشمندش است، هر چند به‌شدت از وضعیت این علم ابراز نگرانی و ناخرسندی می کرد، همچنان با امیدواری می‌کوشید کاستی های روان‌شناسی را بهبود بخشد.

او هیچ گاه در پی جاه و مقام نبوده است. به گفته او: "نه ترغیب ها و تشویق ها انگیزه راهم بودند و نه بی مهری ها مرا از تداوم راهم باز داشتند. همواره از عشقی که در دلم فروزان است نیرو گرفته ام، عشق به معلمی و فرزندان این آب و خاک. رسالت ما معلمان تضمین تداوم راهی است که هدفی جز خدمت به انسان ها در چارچوب توانایی هایمان ندارد. به خوبی می دانم که هر کس برحسب قوانین طبیعت راه خود را در جهان به پایان خواهد رساند، اما حرکت انسانی باید تداوم یابد. رسالتی که من برای خود قائلم رسالتی علمی و انسانی است. ملقمه ای از عشق مادرانه و هنر معلمی و باور به آموزش اندیشیدن به جای اندیشه ها، کوششی است که در سراسر زندگی داشته ام."

دکتر دادستان برای خود رسالت معلمی را قائل بوده و سمت و سوی ذهنی اش پرورش دانشجویانی است که در خدمت مردم باشند. قلمرو کاری دکتر دادستان به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش اول، روان‌شناسی تحولی است که چون ژان پیاژه، رئیس دانشگاه ژنو و از مشهورترین روان‌شناسان جهان، خیلی تحولی‌نگر بود، در وجود دکتر دادستان نیز عنصری ذاتی پدید آمد تا هیچ چیز را غیرتحولی نبیند. همچنین مبانی شناخت‌شناسی پیاژه، فلسفه پیاژه و کاربردهای نظام پیاژه در آموزش و پرورش در همین قلمرو از کار دادستان می‌گنجد و قلمرو دیگرش، به کار روی روان‌شناسی مرضی و بالینی برمی‌گردد که هم اکنون نیز عمده آموزش های وی روی همین دو مبحث است و جز آن تدریس دروسی را که به آنها علاقه‌ای نداشته باشد، نمی‌پذیرد. در همین رابطه او سه جلد کتاب تألیف کرده است که یکی از آنها برنده جایزه کتاب سال شد و دو جلد دیگر جوایزی از وزارت فرهنگ و ارشاد و دانشگاه آزاد اسلامی به دست آورد. البته نمی‌توان به سادگی تمام جوایز دکتر دادستان را به دلیل تعهد فراوان فهرست کرد، زیرا به زعم خویش، هیچ‌کس تا این زمان به اندازه او به سبب تألیف کتاب ها و خدمات علمی‌اش جایزه کسب نکرده است. برای نمونه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی او را به عنوان یکی از بهترین مؤلفان سازمان و به‌عنوان یکی از فعال‌ترین مدیران گروه، مورد تقدیر و ستایش قرار داد. همچنین تقریباً تمامی طرح های تحقیقاتی‌اش موفق به دریافت جایزه شده‌اند.

پریرخ دادستان تا سال ۱۳۸۹، یعنی تا سن ۷۷ سالگی در مقام استادی دانشگاه تدریس می کرد تا اینکه در روز ۲۲ آبان ۱۳۸۹ به دلیل بیماری سرطان چشم از جهان فرو بست.

آثار علمی – پژوهشی (CV)

سوابق تحصیلی

1 – کارشناسی روان شناسی کاربردی دانشگاه ژنو (سوئیس)       1953/ 1332

2 – کارشناسی روان شناسی بالینی دانشگاه ژنو (سوئیس)          1954/ 1333

3 – کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه ژنو (سوئیس)     1956/ 1335

4 – دکتری روان شناسی ژنتیک دانشگاه ژنو (سوئیس)            1960/ 1339 

افتخارات

از افتخاراتی که دکتر دادستان کسب کرده اند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 1383 منتخب اولین دوره معرفی پژوهشگران قابل تقدیر دانشگاه تهران

 1383 لوح تقدیر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی «سمت» به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی

 1383 لوح تقدیر ریاست تشخیص مصلحت نظام به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی «سمت»

 1383 لوح تقدیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مدیر گروه پژوهشی روانشناسی «سمت»

 1381 برگزیده دومین مراسم بزرگداشت چهره‌های ماندگار

 1380 جایزه بخش تحقیقات بنیادی علوم ‌انسانی پانزدهمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی

 1380 پژوهشگر برگزیده جامعه اسلامی پژوهشگران

 1380 کتاب برگزیده دانشگاه تهران: اختلال‌‌های زبان، روش‌های تشخیص و بازپروری. تهران: انتشارات سمت.

1379 لوح تقدیر همایش علل و عوامل تقدم مسایل جمعی بر منافع فردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

 1379 کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: اختلال‌های زبان، روش‌های تشخیص و بـازپروری. تهـران: انتشارات سمت.

1379 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: بررسی توانایی‌های کودکان غیر فارسی زبان در زبان فارسی در بدو ورود به نظام آموزشی، با همکاری زهره مجدآبادی فراهانی.

 1378 کتاب تشویقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلد دوم)، تهران: انتشارات سمت.

 1377 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: روش‌های تشویق و تنبیه در مدارس راهنمایی از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان، با همکاری زهرا دانش‌پژوه.

 1376 کتاب برگزیده دانشگاه آزاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحولی، از کودکی تا بزرگسالی (جلـد اول)، تهران: انتشارات سمت

 1375 طرح برگزیده وزارت آموزش و پرورش: میزان اضطراب دانش‌آموزان در جلسات امتحان و راه‌های کاهش آن، با همکاری زهرا دانش‌پژوه.

 1371 کتاب سـال وزارت فـرهنگ و ارشـاد اسلامی: روانشناسی مرضی تحـولی، از کودکی تا نـوجوانی، تهـران: انتشارات ژرف.

فایل رزومه کامل

دکتر پریرخ دادستان - مجله مدت دانشگاه تهران

نکوداشت دکتر دادستان - انتشارات سمت